In HMC Westeinde is het operatiecomplex onlangs uitgebreid met twee hightech hybride operatiekamers (OK's). Met de komst van deze kwalitatief hoogwaardige hybride OK's is Haaglanden Medisch Centrum helemaal klaar voor de toekomst. Op het gebied van neuro-, vaat- en traumachirurgie, de speerpuntbehandelingen van HMC, zijn de mogelijkheden enorm uitgebreid. Zowel door het ontwerp en de apparatuur, geschikt voor de allernieuwste chirurgische- en radiologische technieken, als door de nauwe samenwerking tussen de verschillende disciplines.
Synergie door samengaan van twee disciplines
Hybride staat voor het samenkomen van twee disciplines. Door het samenvoegen van de conventionele operatiekamer en een geavanceerde röntgenkamer, kunnen nu twee verschillende behandeltechnieken worden gecombineerd in één operatie. Bijvoorbeeld de klassieke open operatie in combinatie met een radiologische interventie via een kleine opening in de huid en driedimensionale röntgentechniek. Hiermee volgt HMC de trend van minder invasief opereren, waardoor de behandeling niet alleen minder belastend is voor de patiënt, maar ook minder kans geeft op complicaties en veel efficiënter is. “Radiologie werkte altijd al samen met chirurgie, maar niet in één kamer. Ik ken geen ander ziekenhuis waarbij dit zo is gerealiseerd’, vertelt Peter Lengkeek, zorgmanager radiologie bij Haaglanden Medisch Centrum. Zijn collega Arend Verbaan, zorgmanager anesthesie en verkoever vult aan: “We hebben ervoor gekozen om de vaatchirurgische en neurochirurgische ingrepen en ingrepen van de traumatoloog, inclusief de neuro-angiokamer, samen te brengen in een hybride OK en een body-angiokamer. Deze ruimtes zijn nagenoeg identiek uitgerust. Het enige verschil tussen beide kamers is dat de hybride OK prestatieniveau 1 heeft en de body-angiokamer niveau 2. In de praktijk kunnen de meeste operaties in beide kamers gedaan worden. Wij gebruiken de hybride OK echt voor de hybride ingrepen. De body-angiokamer gebruiken we in feite meer als een onderzoekskamer, waar we bijvoorbeeld diagnoses stellen.”
Technische knowhow vanaf het prille begin
In 2010 ontstond de wens om de twee disciplines samen te voegen en zo meerwaarde te creëren voor de patiënt, de specialisten en het ziekenhuis. In 2015 werden daarbij externe partijen betrokken onder begeleiding van een projectleider. Na het eerste stappenplan werden al snel diverse disciplines aangehaakt. Charles Mahieu, senior adviseur bij Deerns, gespecialiseerd in de gezondheidzorg in het algemeen en topklinische ziekenhuizen in het bijzonder, vertelt: “Wij waren één van de partijen die in een vroeg stadium bij het project betrokken werden. Hierdoor konden we al vroeg in het proces meedenken en beoordelen of iets technisch mogelijk was.” Lengkeek vult aan: “Door de experts van Deerns vroeg te betrekken, konden zij in de eerste fase al snel adviseren over de haalbaarheid van onze plannen. Dat was een groot voordeel.” Mahieu noemt als voorbeeld de grote C-boog aan het plafond van de hybride OK. “Deze weegt zo veel als een auto en zweeft heel voorzichtig gepositioneerd rondom de patiënt. Die röntgenarm moet natuurlijk stabiel zijn en mag absoluut niet doorbuigen. Samen met een constructeur hebben we een analyse gemaakt om te kijken wat er technisch mogelijk was. Doordat we samen met andere experts konden optrekken, hebben we het HMC optimaal kunnen adviseren en begeleiden.” Eerst is er een analyse gemaakt van de huidige situatie. Hoe lagen beide afdelingen ten opzichte van elkaar? Is er genoeg techniekruimte voor een dergelijke hoogwaardige ruimte? Hoe is de logistiek geregeld, welke werkwijze en procedures zijn nodig om een hybride OK te realiseren en wat is de regelgeving waaraan voldaan moet worden? Naast deze grondige analyse, zijn de wensen en belangen van de afdelingen in kaart gebracht. Zo zijn er in de beginfase vele cruciale stappen gezet op weg naar de totstandkoming van de hybride OK’s.
Realisatie hybride OK zonder operationele onderbreking
Nadat alle onderzoeken, analyses en voorwaarden helder waren, is een aantal varianten bedacht. In eerste instantie was er een plan gemaakt om de hybride OK te realiseren op de afdeling radiologie. Dit bleek niet haalbaar qua ruimte, techniek en financiën. Een andere variant was die waarbij twee operatiekamers werden samengevoegd tot één. Qua grootte zou de ruimte dan wel voldoen aan de eisen voor een hybride OK, maar dan zou HMC ook een OK moeten inleveren. Uiteindelijk is ervoor gekozen om de uitbreiding in het naastgelegen complex te realiseren, direct grenzend aan het bestaande operatiecomplex. Een bestaand gebouw dus, waarin onder andere de diabeteszorg van het HMC al zat. Verbaan: “In eerste instantie werd deze optie hierdoor van tafel geveegd. Deze collega’s zouden dan immers ook een andere werklocatie moeten krijgen. Maar uit alle haalbaarheidsonderzoeken bleek dit toch de beste mogelijkheid.” Hierdoor bleven de zeven bestaande OK’s operationeel en zijn er twee hybride OK’s bijgekomen. Volgens Verbaan verliep de bouw van de hybride OK’s zonder veel hinder, op wat geluidsoverlast na. “Het was niet nodig om met stofschotten te werken en er liepen geen bouwvakkers over de OK. Het bouwen verliep snel, zonder te veel interventie in onze bestaande processen. Het bleek de perfecte oplossing te zijn.”
Een win-winsituatie voor alle partijen
De realisatie van de hybride OK’s was een uitdagend project met een prachtig resultaat. Haaglanden Medisch Centrum beschikt nu, naast zeven conventionele OK’s, ook over twee state-of-the-art hybride OK’s. Waarbij de body-angiokamer momenteel vooral gebruikt wordt voor onderzoek, maar in de toekomst vrij eenvoudig aangepast kan worden naar een prestatieniveau 1 hybride OK. Met de meest geavanceerde apparatuur in een ruim opgezette OK, werken radiologen en chirurgen nauw samen om de beste zorg aan de patiënt te bieden. In de hybride OK kunnen de meer gecompliceerde procedures van vaat-, trauma- en neurochirurgie heel goed worden uitgevoerd. Er zal een steeds intensievere samenwerking komen tussen neurochirurgie en de interventie neuroradiologen. Tijdens een operatie kunnen zij gebruikmaken van hoogwaardige beeldvormende technieken die hun werk vereenvoudigen en het mogelijk maken om tijdens de operatie beslissingen te nemen om zaken eventueel anders aan te pakken. Zo wordt veel efficiënter en dus ook kostenbesparend gewerkt. Uiteraard met als doel om nog betere zorg aan de patiënt te kunnen leveren.
Op kleine schaal starten en ervaring opdoen
Op de werkvloer van het HMC betekent de komst van de hybride OK’s een grote verandering. Iedereen moet nog wennen aan deze nieuwe manier voor werken. Dat heeft tijd nodig en daarom wordt er op kleine schaal gestart. Dat geeft de ruimte om goed te kijken naar de samenwerking tussen de toch wel verschillende werelden van chirurgie en radiologie, en hoe deze zo optimaal mogelijk ingericht kan worden. “Waar iedereen echt enthousiast over is, zijn de ruim opgezette kamers”, volgens Verbaan. “Dat is echt geweldig en dat krijgen we ook van iedereen te horen.” Daarnaast is iedereen onder de indruk van die enorme brok techniek. Het is dan ook van groot belang dat iedereen goede trainingen krijgt en goed wordt begeleid. De ruimte en apparatuur kan dan wel toereikend zijn, maar uiteindelijk moeten de mensen het doen. Voor de medewerkers van radiologie was met name de logistieke verandering groot. De afdeling is nu opgesplitst, waardoor één deel werkt op de bestaande afdeling en een ander deel in de nieuwe body-angiokamer. Ook het dagelijks werken in een OK-regime met bijbehorende regels is wennen. Zoiets kost tijd en daarom wordt er kleinschalig opgestart en tijdig geëvalueerd. In stappen dus en in nauwe samenwerking, precies zoals dit project in 2010 is begonnen. Waarbij er discussiepunten zullen zijn, je zaken soms moet herzien of opnieuw moet overwegen, maar wat uiteindelijk door een goede samenwerking een heel mooi eindresultaat oplevert.